دعوای الزام به رفع ممانعت از حق
یکی از انواع دعاوی تصرف که در دادگاه ها مطرح می شود ، دعوای ممانعت از حق است . قانون آیین دادرسی مدنی در ماده 159 دعوای ممانعت از حق را تعریف کرده است که بر اساس آن : « دعوای ممانعت از حق عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد » .
ممانعت از حق را می توان وضعیتی دانست که دارنده یک حق نتواند از حق خود استفاده کند . این حق معمولا ناظر به حق ارتفاق و حق انتفاع است . مثلا کسی اجازه ندهد که از زمین یا ملک خود استفاده کنیم . در این صورت او سبب شده است تا نتوانیم از حق خود استفاده مطلوب را به عمل بیاوریم . به همین دلیل ، می توان به دادگاه مراجعه کرد و دعوای ممانعت از حق را مطرح نمود . در این دعوی ، بر خلاف دعوای تصرف عدوانی ، طرف مقابل ملک ما را در تصرف خود نگرفته است ؛ تنها سبب شده است تا نتوانیم از آن استفاده کنیم .
طرفین دعوا
خواهان کسی است که دارای حق انتفاع یا ارتفاق در ملک دیگری دارد و خوانده نیز هر آن کسی است که مانع حق وی می باشد.
مرجع رسیدگی
دعاوی مربوط به اموال غیر منقول در دادگاه محلی که ملک در آن حوزه واقع شده است، رسیدگی می شود.
اجرای رای
حكم الزام از جمله احکام اجرایی است که نیاز به صدور اجراییه دارد تا مانع از سر راه صاحب حق برداشته شود.
سوالات متداول
در شکایت ممانعت از حق احراز مالکیت شاکی الزامی است و همچنین شخصی که مانع مالک شده است باید از این کار سوءنیت و قصدمجرمانه داشته باشد تا قابل مجازات باشد.
برای این که دعوای ممانعت از حق به نتیجه برسد و دادگاه به رفع ممانعت رأی بدهد، باید شرایط ذیل فراهم باشد
١- سبق تصرف خواهان: یعنی خواهان ثابت کند که از حق مورد نظر استفاده می کرده است. مثلا از حق عبور در ملک مجاور، استفاده می کرده است.
۲- ممانعت فعلی خوانده: باید ثابت شود که خوانده از حق خواهان جلوگیری کرده است. مثلا خواهان را از ملکی که به عنوان حق انتفاع در تصرف داشته، اخراج کرده است.
3- عدم رضایت خواهان باید این ممانعت بدون حق و بدون رضایت خواهان بوده باشد.
دعاوی تصرف به طور کلی دعاوی غیر مالی اعتباری هستند به این معنا که اگرچه ذاتاً دعوای مالی می باشند. اما قانون گذار آن را به غیر مالی اعتبار کرده است.
پس دعاوی تصرف چه ممانعت از حق و چه مزاحمت و چه تصرف عدوانی، غیر مالی هستند لذا اگر بخواهیم طرح دعوا کنیم هزینه دادرسی آن چنان نخواهد بود و مبلغی ثابت خواهد بود.
برای اینکه بتوانیم دعوای ممانعت از حق را به اثبات برسانیم ، نیازی نیست که دلیلی مبنی بر وجود حق انتفاع یا حق ارتفاق به دادگاه ارائه بدهیم . همین که خواهان بتواند اثبات کند که در گذشته هرچند به نا حق از این حق انتفاع یا ارتفاق استفاده می کرده است و خوانده مانع استفاده او از این حق شده است ، کافیست تا او بتواند این دعوا را به اثبات برساند .
