صلاحیت دادگاه عمومی

صلاحیت دادگاه عمومی عام است و دادگاههای عمومی صلاحیت رسیدگی به کلیه دعاوی را دارند مگر مواردی که توسط قانون استثنا شده باشد. (مثلا دعوای افراز ملکی که عملیات ثبتی آن خاتمه یافته در صلاحیت اداره ثبت محل وقوع ملک بوده و بنابراین از صلاحیت دادگاه عمومی خارج است.)

علاوه بر دادگاه های عمومی که صلاحیت عام دارند و به کلیه دعاوی رسیدگی می کنند محاکم دیگری نیز وجوددارند که صلاحیتشان محدود به موارد خاص میباشد که بعنوان دادگاههای اختصاصی شناخته می شوند.این دادگاهها در مقابل دادگاههای عمومی قرار دارند. دادگاه های اختصاصی به هیچ امری حق رسیدگی ندارد غیراز آنچه قانون صراحتا اجازه داده است.دادگاه خانواده دادگاه اختصاصی محسوب می شود وهمچنین دادگاه رسیدگی به جرایم مربوط به اصل 49 قانون اساسی.دادگاه نظامی یک و دو در امور کیفری، دادگاه انقلاب اسلامی، دادگاه عالی انتظامی قضات،دیوان عدالت اداری، دادگاه ویژه روحانیت و …

برای بررسی بیشتر صلاحیت دادگاه های حقوقی، از جمله، دادگاه بدوی، باید به قانون آیین دادرسی مدنی رجوع کرد که صلاحیت دادگاه های حقوقی را به دو دسته صلاحیت محلی و ذاتی، تقسیم می کند:

صلاحیت ذاتی:

هر دادگاهی، برای رسیدگی به دعوا، باید از صلاحیت ذاتی، برخوردار باشد. صلاحیت ذاتی، به معنای آن است که دادگاه، به لحاظ صنف، نوع و درجه، صلاحیت رسیدگی به دعوا را داشته باشد. بنابراین، رسیدگی به دعاوی کیفری یا نفقه زن، در صلاحیت دادگاه حقوقی نبوده و دادگاه حقوقی، صلاحیت رسیدگی به موضوعات حقوقی، نظیر قراردادهای اجاره، بیع و مسائلی از این دست را دارد.

صلاحیت محلی:

به معنای این است که اصولا دادگاه ها، صلاحیت رسیدگی به مسائلی را دارند که در حوزه قضایی و قلمرو مکانی آن ها واقع شده است. بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، عموما دعوا باید در دادگاه محل اقامت خوانده بیان شود، مگر اینکه قانون، ترتیب دیگری مقرر کرده باشد. طرح دعوای مال غیر منقول، در دادگاهی که محل وقوع مال غیر منقول است یا طرح دعوا راجع به قراردادها در صورتی که طرفین، توافق بر محل معینی کرده باشند، از جمله موارد استثنا صلاحیت محلی است

نحوه رسیدگی در دادگاه عمومی

دادگاههای عمومی با حضور رئیس شعبه یا دادرس علی البدل تشکیل می گردد.بنابراین در دادگاه عمومی قاعده وحدت قاضی حکمفرماست.

شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست است.

تشخیص صلاحیت یا عدم صلاحیت هر دادگاه نسبت به دعوایی که به آن رجوع شده است با همان دادگاه است.مناط صلاحیت تاریخ تقدیم دادخواست است مگر در مواردیکه خلاف ان مقرر شده باشد.

حوزه قضایی به چه معناست…

هر دادگاه عمومی دارای یک قلمرو قضایی است که به آن حوزه قضایی میگویند:حوزه قضایی عبارت است از قلمرو یک بخش یا شهرستان که دادگاه در آن واقع است.تقسیم بندی حوزه قضایی به واحدهایی از قبیل مجتمع یا ناحیه، تغییری در صلاحیت عام دادگاه مستقر در آن نمی دهد.